10+ Cách bảo vệ nhà thông minh khỏi hacker! Đừng để hacker kiểm soát, “dòm lén” nhà thông minh của bạn!

Nhà thông minh đã trở thành xu hướng hiện đại, mang lại sự tiện nghi và an toàn cho cuộc sống. Tuy nhiên, việc sử dụng các thiết bị IoT (Internet of Things) cũng đi kèm với những rủi ro bảo mật nghiêm trọng. Hacker có thể xâm nhập vào hệ thống nhà thông minh của bạn, đánh cắp dữ liệu, hoặc thậm chí kiểm soát các thiết bị quan trọng như camera, khóa cửa. Vậy làm thế nào để bảo vệ nhà thông minh khỏi các mối đe dọa này? Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn bạn các cách hiệu quả để giữ an toàn cho hệ thống nhà thông minh.

Các lỗ hổng bảo mật thường gặp trong hệ thống nhà thông minh

• Mật khẩu yếu hoặc mặc định: Nhiều thiết bị IoT đi kèm với mật khẩu mặc định dễ đoán, chẳng hạn như “admin” hoặc “123456”. Nếu không thay đổi, hacker có thể dễ dàng truy cập vào thiết bị của bạn.
• Thiết bị không được cập nhật firmware: Nhà sản xuất thường phát hành các bản cập nhật để vá lỗi bảo mật. Nếu bạn không cập nhật firmware thường xuyên, thiết bị của bạn có thể trở thành mục tiêu của hacker.
• Sử dụng mạng không được bảo vệ: Nếu bạn không cấu hình bảo mật cho mạng Wi-Fi, hacker có thể xâm nhập và theo dõi các thiết bị IoT trong nhà bạn.
• Kết nối quá nhiều thiết bị trên một mạng: Việc kết nối tất cả thiết bị IoT trên cùng một mạng với các thiết bị quan trọng như máy tính, điện thoại sẽ tăng nguy cơ lây nhiễm nếu một thiết bị bị hack.

10+ Cách bảo vệ Nhà thông minh khỏi Hacker

#1. Chọn giao thức kết nối uy tín

Việc sử dụng các giao thức kết nối đáng tin cậy giúp giảm thiểu nguy cơ xâm nhập và bảo vệ dữ liệu khỏi các mối đe dọa từ bên ngoài. Các giao thức như Zigbee, Z-Wave, Wi-Fi WPA3, hoặc Thread đều nổi bật với khả năng bảo mật cao.

Đảm bảo tính tương thích và bảo mật khi kết nối nhiều thiết bị IoT.

Các giao thức kết nối hàng đầu:

• Zigbee: Mã hóa AES-128, tiết kiệm năng lượng, phù hợp cho cảm biến và khóa thông minh.
• Z-Wave: Sử dụng băng tần 900 MHz ít bị nhiễu, hỗ trợ bảo mật tốt và mở rộng mạng lớn.
• Thread: Tích hợp với Matter, bảo mật cao và không cần hub trung tâm.
• Wi-Fi WPA3: Cung cấp tốc độ cao, bảo vệ bằng giao thức WPA3 tiên tiến.

Lợi ích: Giảm nguy cơ bị hack từ các giao thức không đáng tin cậy.

Xem thêm: Giao thức kết nối trong nhà thông minh là gì? Lựa chọn sai lầm, bạn sẽ mất gì?

#2. Đổi mật khẩu mặc định của tất cả thiết bị IoT

• Mục đích: Mật khẩu mặc định là lỗ hổng bảo mật lớn nhất. Hacker thường sử dụng danh sách mật khẩu phổ biến để tấn công.
• Cách thực hiện:
  • Tạo mật khẩu mạnh với ít nhất 12 ký tự, bao gồm chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt (ví dụ: “S3cur3_H0m3!”).
  • Tránh sử dụng thông tin cá nhân như tên hoặc ngày sinh.
  • Sử dụng trình quản lý mật khẩu để lưu trữ và quản lý mật khẩu an toàn.

#3. Cập nhật firmware thường xuyên

• Mục đích: Các bản cập nhật firmware thường chứa các bản vá lỗi bảo mật, giúp thiết bị tránh được các cuộc tấn công đã biết.
• Cách thực hiện:
  • Kiểm tra ứng dụng quản lý thiết bị hoặc trang web của nhà sản xuất để xem có bản cập nhật mới hay không.
  • Bật chế độ tự động cập nhật nếu thiết bị hỗ trợ.

#4. Sử dụng mạng riêng biệt cho thiết bị IoT

• Mục đích: Tách biệt mạng cho IoT giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm từ thiết bị bị hack đến các thiết bị khác trong mạng chính.
• Cách thực hiện:
  • Tạo mạng khách (Guest Network) trên router dành riêng cho các thiết bị IoT.
  • Sử dụng router hỗ trợ VLAN (Virtual LAN) để cách ly mạng IoT.

#5. Kích hoạt xác thực hai yếu tố (2FA)

• Mục đích: 2FA tạo thêm một lớp bảo mật, yêu cầu mã xác nhận ngoài mật khẩu để truy cập tài khoản.
• Cách thực hiện:
  • Sử dụng ứng dụng xác thực như Google Authenticator hoặc Microsoft Authenticator để nhận mã OTP.
  • Bật tùy chọn 2FA trên các tài khoản quản lý thiết bị IoT.

#6. Bảo mật mạng Wi-Fi

• Mục đích: Mạng Wi-Fi là cổng kết nối chính của tất cả thiết bị IoT. Nếu không được bảo vệ, hacker có thể dễ dàng xâm nhập.
• Cách thực hiện:
  • Sử dụng giao thức WPA3 (hoặc WPA2 nếu WPA3 chưa hỗ trợ).
  • Đổi mật khẩu Wi-Fi định kỳ, tránh sử dụng mật khẩu dễ đoán.
  • Ẩn tên mạng (SSID) để giảm nguy cơ bị phát hiện.

#7. Giám sát và quản lý thiết bị IoT

• Mục đích: Theo dõi hoạt động của thiết bị giúp phát hiện kịp thời các dấu hiệu bị xâm nhập.
• Cách thực hiện:
  • Sử dụng phần mềm như GlassWire hoặc router hỗ trợ giám sát mạng.
  • Kiểm tra lưu lượng mạng để phát hiện các thiết bị gửi dữ liệu bất thường.

#8. Chọn thiết bị IoT từ nhà sản xuất uy tín

• Tại sao quan trọng: Các nhà sản xuất uy tín thường đầu tư vào bảo mật và cung cấp bản cập nhật lâu dài.
• Cách thực hiện:
  • Nghiên cứu đánh giá và chọn các thiết bị từ thương hiệu như Google Nest, Philips Hue, hoặc Aqara.
  • Tránh mua thiết bị giá rẻ không rõ nguồn gốc, vì chúng thường thiếu tính năng bảo mật.

#9. Đặt giới hạn truy cập cho từng thiết bị

• Lý do: Không phải tất cả thiết bị IoT đều cần quyền truy cập đầy đủ vào internet. Hạn chế quyền truy cập giúp giảm nguy cơ bị hacker khai thác.
• Cách thực hiện:
  • Sử dụng tính năng “Parental Control” hoặc “Access Control” trên router để kiểm soát quyền truy cập của từng thiết bị.
  • Hạn chế truy cập internet cho các thiết bị không cần kết nối liên tục, như cảm biến hoặc đèn thông minh.

#10. Giới hạn thiết bị có thể kết nối từ xa

• Lý do: Hacker thường khai thác các lỗ hổng từ tính năng truy cập từ xa (remote access) của thiết bị IoT.
• Cách thực hiện:
  • Tắt tính năng truy cập từ xa trên các thiết bị không cần thiết, như đèn thông minh hoặc ổ cắm.
  • Đối với các thiết bị cần truy cập từ xa (như camera), hãy sử dụng các ứng dụng quản lý chính hãng với bảo mật tốt.

#11. Tắt thiết bị IoT khi không sử dụng

• Lý do: Nhiều thiết bị IoT tiếp tục kết nối mạng ngay cả khi không sử dụng, tạo cơ hội cho hacker thực hiện các cuộc tấn công trong nền.
• Cách thực hiện:
  • Tắt các thiết bị IoT không cần thiết, đặc biệt là camera an ninh, loa thông minh, hoặc cảm biến khi bạn không ở nhà.
  • Sử dụng ổ cắm thông minh để cắt nguồn điện thiết bị theo lịch trình.

#12. Xoá dữ liệu trước khi thay thế hoặc thanh lý thiết bị

Lý do:

1. Bảo vệ dữ liệu cá nhân: Các thiết bị IoT thường lưu trữ thông tin nhạy cảm như mật khẩu Wi-Fi, lịch sử sử dụng, hoặc dữ liệu cá nhân. Nếu không xóa sạch trước khi bán hoặc thanh lý, người khác có thể khai thác các thông tin này.
2. Ngăn chặn xâm nhập: Các tài khoản được liên kết với thiết bị có thể vẫn hoạt động nếu không được xóa, mở ra cơ hội cho hacker sử dụng hoặc khai thác.

Cách thực hiện:

1. Đặt lại thiết bị về trạng thái gốc:
   • Truy cập vào ứng dụng quản lý thiết bị hoặc thực hiện thao tác cài đặt lại (reset) theo hướng dẫn từ nhà sản xuất.
   • Đảm bảo thiết bị được khôi phục hoàn toàn về trạng thái ban đầu (factory reset).
2. Xóa thiết bị khỏi tài khoản quản lý:
   • Đăng nhập vào tài khoản quản lý (như Google Home, Amazon Alexa, hoặc ứng dụng của nhà sản xuất).
   • Xóa thiết bị khỏi danh sách các thiết bị được liên kết để ngắt mọi kết nối với tài khoản cá nhân của bạn.
3. Kiểm tra dữ liệu trên bộ nhớ thiết bị:
   • Nếu thiết bị có bộ nhớ cục bộ (như camera lưu video trực tiếp), đảm bảo xóa hoặc định dạng bộ nhớ này trước khi bán hoặc thanh lý.
4. Cập nhật trạng thái thiết bị:
   • Để tránh nhầm lẫn hoặc trục trặc cho người mua sau, đảm bảo thiết bị đã sẵn sàng cho việc cài đặt mới.

Làm sao để nhận biết hệ thống nhà thông minh bị xâm nhập?

Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo rõ ràng cho thấy hệ thống nhà thông minh của bạn có thể đã bị hack.

• Các thiết bị bật/tắt một cách bất thường: Một trong những dấu hiệu dễ nhận biết nhất là các thiết bị trong hệ thống nhà thông minh, như đèn, loa, hoặc camera, bật hoặc tắt mà không có lý do rõ ràng.
  • Ví dụ thực tế:
    • Đèn thông minh tự bật vào lúc nửa đêm dù bạn không cài đặt lịch trình.
    • Loa thông minh phát âm thanh hoặc phản hồi lệnh mà bạn không yêu cầu.
  • Nguyên nhân tiềm ẩn:
    • Hacker đã xâm nhập vào thiết bị và điều khiển từ xa.
    • Có thể thiết bị đã bị nhiễm mã độc hoặc phần mềm độc hại.

• Lưu lượng mạng Wi-Fi tăng đột biến mà không rõ nguyên nhân: Một hệ thống nhà thông minh bị xâm nhập thường sẽ gây ra lưu lượng mạng bất thường. Điều này là do hacker sử dụng thiết bị của bạn để gửi dữ liệu hoặc thực hiện các cuộc tấn công.
  • Dấu hiệu cụ thể:
    • Mạng Wi-Fi chậm đi đột ngột dù bạn không tải xuống hoặc phát trực tuyến.
    • Router hiển thị lưu lượng truy cập cao từ một hoặc nhiều thiết bị IoT.
  • Nguyên nhân tiềm ẩn:
    • Thiết bị IoT bị hacker sử dụng để thực hiện các cuộc tấn công mạng như DDoS.
    • Hacker đang tải hoặc gửi dữ liệu từ các thiết bị trong hệ thống.

• Nhận được thông báo đăng nhập bất thường từ ứng dụng smarthome: Các ứng dụng quản lý nhà thông minh thường thông báo khi có hoạt động đăng nhập từ thiết bị mới hoặc địa chỉ IP lạ.
  • Dấu hiệu cảnh báo:
    • Bạn nhận được thông báo “đăng nhập từ thiết bị không xác định”.
    • Xuất hiện các lần đăng nhập từ địa chỉ IP ở quốc gia hoặc khu vực bạn không ở.
  • Nguyên nhân tiềm ẩn:
    • Tài khoản quản lý smarthome của bạn đã bị lộ mật khẩu.
    • Hacker đang cố gắng truy cập vào hệ thống của bạn để kiểm soát thiết bị.

Làm gì khi phát hiện dấu hiệu nhà thông minh bị hack?

1. Đổi ngay mật khẩu của tất cả các thiết bị IoT và tài khoản quản lý.
2. Kiểm tra nhật ký hoạt động trong ứng dụng smarthome để xác định các hoạt động bất thường.
3. Ngắt kết nối mạng Wi-Fi tạm thời và kiểm tra thiết bị nào đang gây ra lưu lượng bất thường.
4. Cập nhật firmware mới nhất cho các thiết bị IoT để vá lỗ hổng bảo mật.
5. Liên hệ với nhà sản xuất thiết bị hoặc chuyên gia an ninh mạng để được hỗ trợ nếu vấn đề nghiêm trọng.

Công nghệ nào giúp bảo vệ Nhà Thông Minh?

Để bảo vệ hệ thống nhà thông minh khỏi các mối đe dọa từ hacker, việc lựa chọn các công nghệ tiên tiến và dịch vụ hỗ trợ chuyên nghiệp là vô cùng quan trọng. Dưới đây là những giải pháp hàng đầu giúp bạn bảo vệ nhà thông minh hiệu quả.

1. Matter – Giao thức kết nối bảo mật hiện đại

Matter là giao thức nhà thông minh mới, được thiết kế để tăng cường khả năng bảo mật và sự tương thích giữa các thiết bị IoT. Đây là lựa chọn hàng đầu cho những ai muốn tối ưu hóa bảo mật cho hệ thống nhà thông minh.

Xem thêm: Matter là gì? Tầm quan trọng của giao thức Matter trong tương lai

• Tính năng nổi bật:
  • Tích hợp các giao thức mã hóa tiên tiến, như AES-128 và ECC, giúp bảo vệ dữ liệu truyền tải giữa các thiết bị.
  • Chứng thực danh tính thiết bị, đảm bảo chỉ các thiết bị đáng tin cậy mới có thể kết nối vào hệ thống.
  • Tương thích cao với nhiều thương hiệu và hệ sinh thái nhà thông minh, như Google Nest, Apple HomeKit, và Amazon Alexa.
• Lợi ích:
  • Ngăn chặn các cuộc tấn công xâm nhập trái phép.
  • Dễ dàng quản lý và mở rộng hệ thống nhà thông minh mà không phải lo lắng về rủi ro bảo mật.

Xem thêm: Giao thức kết nối nhà thông minh nào chống hack tốt nhất? Đánh giá và phân tích top 5 giao thức phổ biến

2. Router thông minh – Lớp bảo vệ đầu tiên cho nhà thông minh

Một router thông minh không chỉ cung cấp kết nối mạng ổn định mà còn là lớp bảo vệ đầu tiên chống lại các cuộc tấn công mạng. Các router hiện đại ngày nay tích hợp nhiều tính năng bảo mật cao cấp.

• Tính năng bảo mật tiêu biểu:
  • Tường lửa tích hợp (Firewall): Ngăn chặn lưu lượng truy cập đáng ngờ và các kết nối từ hacker.
  • Hỗ trợ VPN: Mã hóa toàn bộ lưu lượng mạng, bảo vệ dữ liệu và thiết bị IoT khỏi bị theo dõi.
  • Quản lý quyền truy cập: Tạo mạng riêng cho các thiết bị IoT, tách biệt khỏi mạng chính.
• Các thương hiệu router nổi bật:
  • Asus, TP-Link, Google Nest Wi-Fi, và Eero.
  • Những router này hỗ trợ WPA3 – giao thức bảo mật Wi-Fi tiên tiến nhất.
• Lợi ích:
  • Bảo vệ toàn bộ thiết bị IoT trong nhà khỏi các cuộc tấn công mạng.
  • Tăng cường khả năng kiểm soát và quản lý thiết bị.

Kết Luận

Những rủi ro khi không bảo mật nhà thông minh là rất nghiêm trọng, ảnh hưởng không chỉ đến an toàn gia đình mà còn đến dữ liệu cá nhân và tài chính. Để ngăn chặn các mối đe dọa này, bạn cần thực hiện ngay các biện pháp bảo mật như đổi mật khẩu, cập nhật firmware, và sử dụng mạng riêng. Sự cẩn thận trong việc bảo vệ nhà thông minh không chỉ giúp bạn an toàn mà còn mang lại sự yên tâm tuyệt đối.